Jaarlijks wordt 25.000 ton haring verwerkt tot maatjes (foto: Eric Fokke).

Een koel en wat bewolkt voorjaar heeft voor een kalme start van de productie van de Hollandse Nieuwe gezorgd. Maar sinds eind mei draaiden visfabrieken in Denemarken en Noorwegen op volle toeren om Nederland vanaf 16 juni weer te voorzien van voldoende maatjesharing. Vanwege de Brexit komt de meeste haring voor de Hollandse Nieuwe uit de Noorse zone.

Dat Hollandse Nieuwe of maatjesharing allang geen zuiver Hollands product meer is, is wel bekend. Maar het wordt een wel zéér internationaal verhaal, als Leo Hoek van de gelijknamige haringhandel in Katwijk aan Zee van wal steekt. “Wij kopen van Zweedse vissers die in Noors water haring vangen en in Denemarken afleveren.”

Die vis wordt beslist verwerkt door Polen en Litouwers die aangestuurd worden door…., en daar zijn we dan eindelijk, Hollanders. Want wie weet beter dan een Hollander hoe je van een haring een Hollandse Nieuwe maakt? Bovendien is Nederland veruit de grootste afzetmarkt voor dit product.

“We zijn eigenlijk nog maar net begonnen,” zegt Hoek op de laatste dag van mei. “De hele natuur loopt achter. Dat komt door de lage temperaturen dit voorjaar en het gebrek aan zonlicht. Minder zon, minder plankton. Dat is het voer voor de haringen. Wat ze nu vangen heeft een vetpercentage van zo’n 16, 17 procent. De smaak kan al goed zijn hoor, maar wij zien ze graag met zo’n 18 tot 21 procent vet. Nu nog gaat het meeste naar de fileerafdeling.”

Vetter

Haring Vis 5-2021_foto Eric Fokke_2

De kwaliteit moet goed zijn (foto: Eric Fokke).

Aan de andere kant van het water, aan de Noorse zuidkust, is het niet anders. “We hebben net wat eerste harinkjes tot maatjes verwerkt,” zegt Ton van der Plas, van Parlevliet & Van der Plas die in Egersund produceert. “Het is in Noorwegen ook mooi weer geworden, en de haring wordt met de dag vetter, maar veel gaat nog naar alternatieve producten.”

Dit jaar gebeurt dat wellicht wat vaker dan voorgaande jaren. Want het romantische beeld van Nederlandse viskopers die in een klein bloedrood loodsje in Egersund met hun vingers haringbuiken openritsen en de maaginhoud bekijken alvorens een bod uit te brengen, is sinds dit jaar definitief verleden tijd. De veiling gaat nu volledig via het internet en de kopers zijn afhankelijk van de informatie van vissers.

“We hebben zo’n vier tot vijf veilingen per dag,” zegt Roar Bjånesøy van Sildesalgslag, de Noorse verkooporganisatie van pelagische vis, zoals haring. “Vissers geven vooraf aan waar de vis gevangen is, hoe groot die is en wat ze gegeten heeft en op grond daarvan wordt geboden.”

Goed zicht

Haring Vis 5-2021_foto Eric Fokke_3

Een vetpercentage van 18 tot 21 procent is wenselijk (foto: Eric Fokke).

“Als koper wil je het liefst eerst kijken,” zegt Van der Plas. “Maar we krijgen veel informatie van de vissers, soms zelfs foto’s als het huidje er af is. We hebben goed zicht op de kwaliteit.” Het Scheveningse Jac. den Dulk & Zonen was dat tele-veilen al gewend. Directeur Gerbrand Voerman vertelt: “Wij produceren in het Noorse Kalvåg, daar staat geen veiling op de wal, wij kochten de laatste zeven jaar al via de internet-veiling.”

Nu Den Dulk met Haasnoot fuseert tot Dulk Haasnoot Seafood, produceert het bedrijf ook in Denemarken, waar Haasnoot de haring vandaan haalt. Voerman: “De informatie van de vissers voldoet. Je weet wat de maatvoering is, het vangstgebied en de kwaliteit van de vis. Maar zij zeggen niet, dit of dat is maatjesharing. Dat bepalen wij zelf aan de hand van onze criteria als de vis binnenkomt. We doen geen concessies, de kwaliteit moet goed zijn. Voldoet de vis daar niet aan, dan gaat die naar de fileerlijn in de fabrieken van onze partners waar wij gedurende het seizoen produceren. Want het hoeft niet zo te zijn, dat als je een lading van 300 ton haring koopt, dat dat allemaal Hollandse Nieuwe wordt.”

Noorse zone

Haring Vis (© Eric Fokke)

Het totale Noordzeeharingquotum is 365.000 ton (foto: Eric Fokke).

Voerman zegt dat 20.000 tot 25.000 ton Noordzeeharing jaarlijks tot maatjesharing wordt verwerkt. Het totale quotum Noordzeeharing dit jaar is 365.000 ton. Daarvan is 103.000 ton voor Noorwegen, waar veruit de meeste maatjesharing vandaan komt. Bjånesøy schat dat 15- tot 20.000 ton van het Noorse quotum maatjesharing wordt. “Normaal wordt er ook wel wat in Brits water gevangen, maar omdat er na de Brexit nog geen overeenkomst is gesloten met het Verenigd Koninkrijk, wordt daar niet gevist en komt nu zo’n beetje alle haring uit de Noorse zone. Het is hier druk.”

Dat baart Van der Plas ook een beetje zorgen. “Hoewel de haring nog wel wat vetter mag worden, wordt al heel veel gevangen. Vissers zijn bang dat ze hun quotum niet kunnen vol vissen, als de haring plots naar de Brits zone zou zwemmen. Maar ik denk dat het wel goed komt.”

Voerman noemt Hollandse Nieuwe een nicheproduct. “Maar het is het topproduct op haringgebied. En belangrijk voor ons bedrijf. Bedrijfseconomisch, maar ook omdat hier al onze kennis en kunde samen komen die we in de vele decennia die de twee fusiebedrijven bestaan, hebben opgebouwd.” Al die kennis en kunde van die Nederlandse vishandelaren is nu weer te proeven aan de wagen en in de viswinkel.

Altijd op de hoogte blijven?