Martin Scholten tijdens conferentie Visfederatie:  ‘De enige mogelijkheid tot groei ligt in zee’

10 december 2019 Lieneke Schuitemaker

Op 5 november vond de jaarlijkse conferentie van de Visfederatie plaats in Buitenplaats Sparrendaal in Driebergen. De goedbezochte bijeenkomst stond in het teken van de circulaire economie.

De aanwezigen tijdens de conferentie van de Visfederatie kwamen uit alle delen van het land en alle onderdelen van de sector. Visfederatievoorzitter Guus Pastoor heette allen welkom. Dagvoorzitter Maarten Mens introduceerde vervolgens Agnes Leewis, die namens het Nederlands Visbureau een inkijkje gaf in de manier waarop het Visbureau consumenten bereikt. Dat is heel divers: van culinaire haring Nieuwe Stijl, via social influencers tot aanwezigheid bij beurzen en evenementen. Agnes Leewis presenteerde ook de nieuwe meerjarige mediapromotiecampagne.

Zalm en Noordzeevis

Geert Hoekstra, onderzoeker bij Wageningen Economic Research, gaf een beeld over hoe de vissector ervoor staat en welke ontwikkelingen zich aftekenen. De sector blijkt er financieel goed voor te staan: de omzet steeg tussen 2013 en 2018 van 3,6 naar 4,2 miljoen euro. Bedrijven die verder keken dan Noordzeevis kenden de meeste stijging. Die omzet kwam vooral uit zalm. Daarbij ging het naar goed Nederlands gebruik voor een derde om aanvoer vanuit Nederlandse schepen en voor tweederde uit import. Europa is voor Nederland de belangrijkste markt, met 80 procent van de exportwaarde. Uitdagingen voor de toekomst zijn volgens Hoekstra de flexibiliteit van visbedrijven, de Brexit, de vooroordelen van de consument over vangstmethodes en bereiding, duurzaamheid en het vinden van voldoende personeel.

Kansen zijn er ook: de gunstige footprint van vis, de mogelijkheden van storytelling, meer gebruik maken van merken en naamsbekendheid en de eiwittransitie, die veel kansen biedt voor vis. En circulariteit: er zijn nog legio mogelijk­heden om veel meer van vis te benutten. Zoals het voorbeeld van IJsland, waar naast de filets, maar liefst tien bijproducten gemaakt worden van kabeljauw,. En last but not least: de invloed van de visdetaillist. Hoekstra: “De omzet van de visdetaillist is nog maar een klein deel van het totaal, maar de detaillist is heel belangrijk voor het imago van de sector. Supermarkten kijken naar marge in plaats van waarde. De visboer geeft informatie! Dat heeft veel meer waarde.”

Kringloopprincipe

Conferentie Visfederatie_3

Dagvoorzitter Maarten Mens en Visfederatievoorzitter Guus Pastoor tijdens de discussie met de zaal (foto Lieneke Schuitemaker).

Eveneens positief stemmend was het verhaal van Martin Scholten, algemeen directeur dierwetenschappen van Wageningen Economic Research. Vanwege zijn functie heeft Scholten ook veel contact met de landbouwsector. Hij ziet grote kansen voor de vissector op het gebied van reststromen. “Er zou veel meer mogelijk zijn als we het kringloopprincipe consequent toepasten in de voedselindustrie. Voedsel is biomassa, dus reden te meer om daar de kringloop op toe te passen.” Je zou planten en dieren ook kunnen voeden met rest­stromen, in plaats van met nieuwe grondstoffen zoals nu gebeurt, aldus Scholten. “Dan ontstaat er minder stikstof en verminder je het broeikas­probleem. De kringloop blijft gesloten.” Scholten vervolgt: “Sinds de jaren vijftig hebben we uitgevonden hoe goed we voedsel kunnen produceren. De groene revolutie zorgde dat er nooit meer honger zou hoeven zijn. In Nederland zijn wij heel goed in efficiënt produceren. Alleen: hoe meer productie, hoe meer noodzaak voor grondstoffen. “Daardoor ontstaan problemen met de stikstofemissie en de voetafdruk. We moeten dus omdenken: kijken vanuit grondstofefficiency.”

Op het land wordt maar een derde van de input van de biomassa daadwerkelijk door de consument gebruikt. “Een derde verdwijnt door voedselverspilling en een derde door verspilling in het landbouw­systeem zelf. “Maar eigenlijk zijn dat waardevolle grondstoffen! Als je dat doortrekt naar zee, is de winst nog groter, omdat daar het rotten van biomassa nog sneller gaat. We doen onszelf tekort als we de zee niet meenemen in ons voedselsysteem om de kringloop te sluiten.”

Blauwe revolutie

Bovendien, aldus Scholten, veel problemen van de landbouw hebben we op zee niet. “Daarom moeten we doordenken naar alles wat zich in de zee bevindt, ook kleinere vissen, planten en wieren. 70 procent van de oppervlakte van de aarde bestaat uit zee. Daar halen we 6 procent van ons eiwit uit. We doen dus iets niet goed. Met het land alleen redden we het niet. Ik geloof echt: het voedsel van de toekomst is blauw. De enige mogelijkheid tot groei ligt in de zee. De blauwe revolutie is een realistisch principe, maar je hebt wel een masterplan nodig. Daarbij moet je ook de onbenutte delen, lager in de voedselketen, betrekken en ook hoe we dat grotere waarde geven op het land. Je zou visvoer bijvoorbeeld heel goed kunnen produceren uit circulaire bronnen en de landbouw. Waar het om gaat is: niks weggooien, overal zit waarde achter. Dat is koopmanschap. En echt Nederlands! 

Young leaders in Seafood

Conferentie Visfederatie_2

Tijdens de bijeenkomst vond de lancering van Young Leaders in Seafood plaats. Een nieuw netwerk voor getalenteerde professionals tussen de 25 en de 40 in de Nederlandse visverwerkende industrie en groothandel. Dit initiatief van de Visfederatie ontstond in navolging van soortgelijke platforms in onder meer Noorwegen, Canada, Australië en de VS. Als eerste lid meldde Koen Verburg, operationeel directeur van Anova Seafood, zich aan. Koen Verburg: “In andere landen is dit al heel gebruikelijk, ik zat hier dan ook al een tijdje op te wachten.” Constant Mulder, algemeen directeur van Anova en Verburgs mentor, deed een oproep aan andere bedrijven in de sector: “Als je ook zo iemand als Koen in je team hebt, meld die dan aan voor dit initiatief!”

Altijd op de hoogte blijven?