Vooruitblik op visserij in 2021
Wat brengt 2021 voor onze Noordzeevissers? Wel of geen Brexit-deal over vrije toegang tot Britse visgronden? En zorgt corona voor nog sterker dalende visprijzen? Rijke visgronden veranderen in windparken en visserijvrije zeereservaten en hoe moet het verder met het Noordzee-akkoord? Directeur Pim Visser van kotterorganisatie VisNed geeft uitleg.
Brexit: hoop op ‘fair deal’
Krantenkoppen in Britse tabloids eisten ook dit najaar aan de lopende band beëindiging van ‘buitenlandse’ visserij in de Britse Noordzee. Het is maar de vraag of het zover komt. Hoewel uit het Brexit-onderhandelingskamp begin november tegenstrijdige berichten komen, houdt VisNed-directeur Pim Visser goede hoop op een ‘fair deal’, die onderhandelaar Barnier uit de strijd moet slepen. “Behalve geruchten horen we nu niets concreets. De onderhandelaars zijn de tunnel ingegaan en pas als zij er uit zijn, weten we meer. Komt er geen deal dan crashen we in januari en verdwijnt Nederlandse visserij uit Britse territoriale wateren.”
Zijn hoop is dat visserij onderdeel wordt van een overkoepelend handelsakkoord. “Als het als onderdeel apart wordt gezet en een deal hierover als hete aardappel vooruitgeschoven, zijn we geen steek verder.”
Wat Visser betreft, moet alles bij het oude blijven. “Onveranderde quota en vrije toegang tot de markt. Lukt dat niet, dan kun je mogelijke sluiting verwachten van visafslagen als Den Helder, Stellendam en Vlissingen, daar komt immers veel vis uit Brits water voor de klok. Wat dan volgt, is een herstructurering. De visdetailhandel zal zich weinig zorgen hoeven maken. Er zal altijd wel vis aangevoerd worden.”
Corona: dalende visprijzen
Pim Visser (VisNed) houdt goede hoop op een ‘fair deal’ ten aanzien van de Brexit (foto: VisNed).
En dan de volgende brandende kwestie: corona. “De eerste coronagolf liet een flinke dip in de prijzen zien. Die zijn we gedeeltelijk te boven gekomen, maar nu Nederlandse restaurants in oktober opnieuw zijn gesloten, is de prijs van vooral luxere platvissoorten tarbot, griet en tong weer flink gezakt. De sterke jaarklasse tong-2018 is ook in de vang gekomen, wat we terugzien in laaggeprijsde sliptong. De garnalenvisserij heeft intussen nog steeds problemen met de verwerking in Marokko. Als ook Italië, Spanje en Frankrijk de restaurants sluiten, zet naar verwachting een verdere prijsdaling in.”
Windparken: op beste visgronden
De ambities voor wind op zee liegen er niet om. Visser: “Scenarioberekeningen tonen dat zeker 26 procent van het Nederlandse plat straks volstaat met windparken. Daar komen windparken bij die staan in de Duitse, Britse en Belgische Noordzee, waar ook gevist wordt. De Noordzee is vol gepland omdat het vanwege de geringe diepte goedkoop bouwen is. Windparken zijn enorm van omvang. In afstand zou het Britse Hornsea Wind Farm beginnen in IJmuiden en eindigen bij Doetinchem. Binnen die gigantische windpark-oppervlakten mag (vooralsnog) niet gevist worden.”
Zeereservaten: onzalige compensatie
‘Onzalige compensatie voor windparken op zee, bekokstoofd in Haagse achterkamertjes’. Zo kijken veel Noordzeevissers aan tegen de komst van zeereservaten op visgronden waar zij eeuwenlang visten. Feit is echter dat het concept Marine Protected Area (MPA) uit New York komt. VN Agenda 2030 eist onder ‘Life Below Sea’, doel 14 (van de 17) dat wereldwijd 30 procent van de zeeën en oceanen voor visserij wordt gesloten. Natuur- en milieuorganisaties benadrukken die wens in hun Blue Manifesto. Tot grote ergernis van vissers. “Daar komt de druk van de Green Deal nu nog eens bovenop”, zegt Visser. “De Europese Commissie wil die 30 procent ook in 2030 gerealiseerd zien. Tellen we daar windparken bij op, levert dat voor de visserij aanzienlijk ruimteverlies op. De totale verkaveling van de Noordzee zorgt voor zeer ingrijpende processen.”
Noordzee-akkoord: impasse
En dan is er het Noordzee-akkoord, dat naast de Kottervisie en Garnalenvisie, toekomstperspectief moet bieden aan het ruimtebeslag en andere visserijonzekerheden op zee. “Er ligt nu een akkoord dat is ondertekend door de scheepvaart, energiesector, overheid, ngo’s en een minderheid in de visserijsector. Het overleg gaat nu verder zonder de visserij, waar diepe verdeeldheid is ontstaan over de weg voorwaarts.” Wel staat de deur open, aldus Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Energieprijzen: CO2-belasting
Door de economische crisis zijn de energieprijzen gunstig. Politici maken zich echter op om het belastingvoordeel op grootverbruik van diesel af te schaffen. Dat is boeren eerder overkomen. Dat gaan vissers straks ook direct voelen. Visser: “Visserijbedrijven zijn prijsnemers en afhankelijk van wat de afslag oplevert, kostenstijgingen kunnen niet doorberekend worden. Als de kosten stijgen en de inkomsten blijven tegenvallen, kan een visserijbedrijf onrendabel worden en omvallen.”
Bemanning: Filippijnen komen
Mocht de storm in 2021 luwen, dient de volgende uitdaging zich aan: aanbod van voldoende geschoolde vissers. Visser: “Kottereigenaren hebben moeite opvarenden te vinden.” Er is concurrentie van de offshore omdat toekomstver-wachtingen en verdiensten er minder onzeker zijn. “Onze visserijscholen leiden met de SW5-opleiding officieren op. Daar is veel vraag naar. Nu monsteren al Filippijnen aan.”
‘Brexit-deal is in belang van iedereen’
Visser Cor Vonk haalt met de TX-1 zeker 95 procent van zijn vangsten in de Britse Noordzee.
Met de TX-1 haalt het familiebedrijf van Texelaar Cor Vonk liefst 95% van de omzet uit Britse wateren. “Zo gek is dat niet”, zegt Vonk: “De vrije zee wordt al eeuwen gedeeld. Zo zijn historische visrechten opgebouwd die de Britten niet zomaar aan de kant kunnen schuiven. Wij investeerden jarenlang in vangstquota. Door herverdeling van quota met de Britten, kan ons kapitaal van de ene op de andere dag halveren. Terwijl de Britten rond de jaren negentig juist zelf hun visrechten hebben verkocht. Op de bestekken waar wij vissen, komen we vrijwel geen Britse kotter meer tegen.” Volgens Vonk is een fair deal niet alleen in het belang van Nederlandse vissers. “Met een no-deal komt ook het Verenigd Koninkrijk van een koude kermis thuis.”