Recent onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Kiel, onthulde een opmerkelijk geheim over tienduizenden putjes in de Noordzee. Eerder dacht men dat deze putjes ontstonden door ontsnappende gassen, maar nu blijkt dat bruinvissen hier een grote rol in spelen. Deze kleine putten van ongeveer 11 centimeter diep blijken het resultaat te zijn van bruinvissen die jagen op zandspieringen. Deze deukjes kunnen uiteindelijk uitgroeien tot putten van wel 50 meter diep! Waarom is dit belangrijk? Omdat deze diepe putten een groot effect kunnen hebben op de verschillende leefgebieden en ecosystemen in de zee.
Vroeger dachten wetenschappers dat deze ‘pockmarks’ op de zeebodem altijd ontstonden door vloeistoffen en gassen die naar boven kwamen. Maar nu blijkt dat dit niet altijd zo is. Zandspieringen zijn overvloedig aanwezig in de zeebodem en het blijkt dat bruinvissen kleine putjes achterlaten tijdens hun jacht op deze vissen. Deze putjes lijken op ‘pockmarks’ maar zijn minder diep en verschillen daarom van de traditionele gaten. Jens Schneider von Deimling (Universiteit van Kiel) legt uit: “Onze resultaten tonen voor het eerst aan dat deze putjes in de zeebodem direct worden veroorzaakt door de manier waarop bruinvissen en zandspieringen zich gedragen. De putjes worden dus niet alleen veroorzaakt door opstijgende vloeistoffen.”
Dit belangrijke onderzoek werd eind december gepubliceerd in Communications Earth & Environment (onderdeel van wetenschapstijdschrift Nature). De wetenschappers gebruikten moderne dieptemeters, bestudeerden het gedrag van bruinvissen en maakten zelfs gebruik van satellieten. Uiteindelijk ontdekten ze 42.458 putjes in het onderzochte Noordzeegebied met een gemiddelde diepte van 11 centimeter. Het opvallende was dat deze putjes vooral werden gevonden in broedgebieden van zandspieringen, wat hun hypothese bevestigde dat niet alle putten in de zeebodem worden veroorzaakt door opstijgend gas en bodemwater. Het is niet alleen belangrijk om te begrijpen hoe bruinvissen de zeebodem vormgeven, maar ook om de impact van andere activiteiten te begrijpen. Bodemvisserij is een van die activiteiten die de zeebodem vermeend beïnvloeden.
Vissers zeggen al jaren dat zware stormen veel zand verplaatsen. Daarnaast wordt nu duidelijk dat de vele kleine deukjes in de bodem van de oceaan uiteindelijk ook een groot effect hebben op hoeveel sediment er in een gebied wordt verplaatst. Zo blijkt uit de eerste berekeningen dat er in het onderzochte gebied van 1581 km2 alleen al ongeveer 773.369 ton aan sediment is neergedaald. Die hoeveelheid sediment is ongeveer net zo zwaar als 500.000 auto’s.
In dit opzicht biedt dit onderzoek niet alleen inzicht in hoe zeedieren de bodem vormen, maar ook in de bredere context van menselijke activiteiten in zeeën en oceanen. Het laat ons zien hoe verschillende activiteiten de zeebodem kunnen veranderen en benadrukt het belang van relatief duurzame praktijken vergelijkbaar met de natuur. Dit baanbrekende onderzoek is een samenwerking tussen verschillende instituten en werd gefinancierd door verschillende programma’s, waaronder de Marie Skłodowska-Curie-financiering KARST van het EU-Kaderprogramma voor Onderzoek en Innovatie Horizon 2020. Vreemd dat de Universiteit van Kiel hier niet meer mee in het nieuws komt. Willen we deze uitkomsten niet horen?