Viszaak van de toekomst ziet er écht anders uit

De zogeheten ‘gemaksgeneratie’ (GenZ en de Millennials) bestaat uit jongeren tussen pakweg 18 en 35 jaar. Over een paar jaar (in 2030) bestaat de helft van de Nederlandse bevolking uit deze twee generaties (50,2 procent). Voor speciaalzaken in de foodsector is dit een schrikbeeld. Vrijwel geen enkele speciaalzaak heeft dit jongere deel van onze bevolking écht als klant, ook de visspeciaalzaak niet. De speciaalzaak drijft op de oudere klant, vooral de babyboomers. Wat moet je dan doen om die jongeren wél in je zaak te krijgen?

Het is een interessante studievraag om te achterhalen hoe het komt dat deze jongere generaties de speciaalzaak niet weten te vinden. Want het is voor de speciaalzaak – en zeker ook voor de visspecialist – van levensbelang om de GenZ’ers (en Millennials) wel als klant te krijgen. Want anders is het binnen 15 jaar afgelopen met de speciaalzaak.

Tijdens de coronajaren zijn veel van deze jongeren echt wel eens in de speciaalzaak geweest. Maar ze bleven er niet hangen. De hamvraag is dan ook: hoe komt het toch dat jongeren de speciaalzaak blijkbaar niet interessant genoeg vonden om daar een trouwe klant te worden en te blijven?

Jongere voelt zich niet welkom

Die vraag kent vele antwoorden. Op afzonderlijke onderdelen kom ik in deze serie artikelen later nog terug. Maar een van de belangrijkste punten is dat ze zich niet erg ‘thuis voelen’ (of welkom voelen) in jullie winkels of op jullie markten. En daaronder liggen dan weer drie dingen die maken dat ze zich ‘ongemakkelijk’ voelen.

1. Jullie zijn al ‘dicht’ (de winkel is gesloten) als zij net beginnen te leven. In hun wereld moet je tot (ver in) de avond lekkere dingen kunnen krijgen.
2. Zij leven digitaal en gebruiken voor alles hun ‘derde hersenhelft’, de smartphone (met zijn apps). En laat communicatie via ‘social media’, en zelfs een doodgewone website, nu net iets zijn waar de speciaalzaak hopeloos mee achterop loopt.
3. Jullie winkels hebben een (voor hen) vreemde sfeer. Veel roestvrij staal, glas en tegels. En het ruikt meestal niet lekker.

Hoe kun je dan de sfeer veranderen?

De punten 1 en 2 schuif ik door naar een later artikel. Ik concentreer me nu op punt 3. Het is de sfeer, die er in de meeste visspeciaal­zaken hangt, die jongeren niet aanspreekt. En waarmee maak je sfeer? Dat is niet zo moeilijk eigenlijk. Dat doe je met:

1. Alles wat de ogen waarnemen. Wat zien de jongeren? Laten we het maar eens wat zwart-wit opsommen.
   –     Sfeerloos licht. Helder wit licht en geen sfeermakers. Waarom geen warmere kleuren?
   –     Heel veel toonbank, meestal roestvrij staal en glas. En heel klein beetje ‘product’. Waarom niet gekozen voor meubels die óf helemaal niet opvallen óf op zichzelf al sfeervol zijn en die het ambacht van de vakman ondersteunen óf die het hedonistische van de lekkernijen ondersteunen?
   - De meeste zaken hebben een inrichting die voor alles gericht is op hygiëne en gemakkelijk schoonhouden. Dat is begrijpelijk vanuit hygiënische eisen. Maar waarom bestaat de winkel dan niet uit moderne sfeermakers die er superhip uitzien en tóch gemakkelijk schoon te maken zijn?
2. Alles wat de neus waarneemt. Dat klinkt wat akelig, maar het ‘ruikt’ in veel visspeciaalzaken. En zeker jongeren vinden dat stinken en hebben daar een hekel aan. Ik weet dat je dat met goede afzuiging voor een deel kunt voorkomen. Maar je kunt het veel meer voorkomen door andere geuren dominant te maken in je winkel. Bijvoorbeeld door vis te bakken en verse broodjes af te bakken. Want ik neem aan dat de moderne visboer een vers broodje met gebakken vis verkoopt, toch? Of een gebakken visje met rösti of frites? Dat levert geuren op die (de meeste) jongeren zeker wel kunnen waarderen.
3. Niet in de laatste plaats wordt sfeer gemaakt door de medewerkers. Hoe zij met elkaar en met de klanten omgaan. Hebben jullie geleerd hoe je met jongeren moet omgaan? Hoe je sfeer kunt maken door juist met hen een gesprekje aan te gaan over dingen die hén interesseren? En hebben jullie jongeren als medewerkers? Durven jullie het aan om als een stand-upcomedian de jongeren te challengen? Uit te dagen om bijvoorbeeld op de socials te vertellen waarom ze jouw zaak zo geweldig vinden? Jongeren hebben bewondering voor alles wat ‘ambacht’. Dingen zien die zij niet kunnen.

Challengen kan ook door jongeren uit te dagen om in de winkel zelf eens een visje schoon te maken (of te bakken). Laat ze maar eens worstelen met ‘jouw’ ambacht van visboer. Hun respect voor je zal groeien als ze het zelf eens hebben mogen proberen. Gegarandeerd dat ze dat gaan vertellen op de social media.

Verkoop vooral een oplossing

En tot slot nog dit. Ik hoop oprecht dat – ook al ben je een visspeciaalzaak – dat je niet alleen maar vis verkoopt. Jongere generaties kopen niet primair een product, maar een oplossing. Dus geen (rauwe) vis, maar een maaltijd (of lunch), uiteraard wel met vis, die kant en klaar is. Maar ook hapjes voor een feestje en dan niet alleen vishapjes, maar ook andere hapjes (met vlees of kaas of vega) die daar goed bij passen. Als je dat allemaal durft te combineren, dan kun je uittekenen hoe de visspeciaalzaak van de toekomst eruit moet zien.

Jan Willem Grievink is oprichter van FSIN. In Vismagazine geeft hij zijn visie op ontwikkelingen bij de visspecialist

Vereniging van Nederlandse Visspecialisten
Secretariaat:
(085) 077 81 40
info@visspecialisten.nl
www.visspecialisten.nl